Żeglarstwo od lat kojarzone jest przede wszystkim z Mazurami. To na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich od wiosny do późnej jesieni możemy podziwiać pływające tysiące jachtów. Tak jak w innych dziedzinach, żeglarstwo posiada własne, wyjątkowe słownictwo. Każdy, kto pierwszy raz wszedł na pokład jachtu na pewno usłyszał niezrozumiałe nazwy i określenia, których na co dzień nie słyszał. W tym artykule postaramy się wszystkim nowicjuszom żeglarstwa przybliżyć ten nieco skomplikowany język. Wyjaśnimy znaczenie tych najpopularniejszych nazw i określeń, którymi będziemy posługiwać się podczas naszej żeglarskiej przygody na Mazurach i nie tylko.

Zaczniemy od określeń związanych z załogą.

Kapitan – osoba na jachcie często określana jako „Pierwszy po Bogu”. Najważniejszy członek załogi, którego polecenia i komendy pozostali członkowie załogi powinni wykonywać.

Sternik – osoba, która w danym momencie steruje jachtem za pośrednictwem steru, czyli urządzenia służącego do wybierania i utrzymywania odpowiedniego kursu.

Kapok – kamizelka ratunkowa, obowiązkowe wyposażenie każdej osoby na jachcie.

Nie trzeba być właścicielem jachtu, żeby rozpocząć swoją przygodę żeglarską. Na Mazurach jest bardzo dużo firm, które wynajmują czyli czarterują jachty na określone dni. W slangu żeglarskim armator, to osoba lub firma, która zajmuje się wynajmem jachtów za odpowiednią opłatą. Aby móc prowadzić jacht, należy posiadać odpowiedni patent żeglarski, czyli takie prawo jazdy. Dokument ten otrzymuje się po przejściu kursu i zdaniu odpowiedniego egzaminu.

Przejdźmy teraz do najczęściej używanych określeń dotyczących samych jachtów.

Dziób – część przednia kadłuba i pokładu jachtu.

Rufa – tylna część kadłuba jachtu

Burta – boczna część jachtu

Maszt – podstawowy element konstrukcyjny jachtu, służący do rozpinania na nim żagli.

Top – jest to szczyt masztu

Fok – duży, trójkątny, przedni żagiel.

Grot – największy, główny, trójkątny żagiel stawiany na maszcie i przymocowany dolną krawędzią do bomu

Spinaker – żagiel dodatkowy stawiany na jachtach przy żegludze z wiatrem. Jest to żagiel wykonany z cienkiego płótna żaglowego, o dużej płaszczyźnie i z dużym wybrzuszeniem.

Bom – dawniej drewniana, a obecnie metalowa, najczęściej pusta w środku, ruchoma rura przytwierdzona z jednej strony do masztu. Służy do przymocowania dolnego brzegu największego żagla na jachcie czyli grota.

Fał – lina służąca do podnoszenia żagli oraz ruchomych części kadłuba jachtu, takich jak miecz czy płetwy sterowej.

Szot – gruba, mocna lina, która służy do manewrowania żaglami. Krótko mówiąc, za pomocą tej liny możemy rozstawiać, zwijać oraz ustawiać żagle we właściwym położeniu.

Wanty – metalowe liny, które umieszczone są symetrycznie na obu burtach jachtu. Ich zadaniem jest podtrzymywanie masztu.

Takielunek – olinowanie statku

Krawat –  jest to krótka linka, którą możemy obwiązać zwinięty żagiel. Przydatna jest także do łączenia ze sobą innych lin lub do przymocowania drobnego wyposażenia jachtu.

Kabestan – urządzenie służące do wciągania (tzw. wybierania) lin, z bębnem usytuowanym na osi pionowej.

Knaga – okucie występujące powszechnie na pokładach niewielkich jednostek pływających, służące do unieruchamiania w nim lin.

Szekla – metalowa klamra w kształcie litery “U”, otwierana i zamykana za pomocą śruby lub sprężynowej zapadki, służąca do łączenia elementów takielunku, np. liny z żaglem.

Zwrot – wykonywanie manewru na statku żaglowym, który powoduje zmianę położenia jednostki w stosunku do kierunku wiatru, tj. zmianę halsu. Zwrot przez sztag – inaczej zwany zwrotem na wiatr, polega na przejściu linii wiatru dziobem statku. Zwrot przez rufę, inaczej zwany zwrotem z wiatrem, polega na przejściu linii wiatru rufą statku.

Miecz – cienka, ruchoma płyta opuszczana do wody przez skrzynkę mieczową. Zadaniem miecza jest stabilizacja jachtu przez zwiększenie oporu wody i poprawienie stateczności jachtu.

Odbijacz – ma za zadanie chronić jacht przed otarciami, uszkodzeniami podczas cumowania

 Szekla – metalowa klamra w kształcie litery “U”, otwierana i zamykana za pomocą śruby lub sprężynowej zapadki, służąca do łączenia elementów takielunku, np. liny z żaglem.ważne wyposażenie każdego jachtu. Jest to przedmiot z gumy, wypełniony powietrzem w środku, który zabezpiecza burty jachtu przed uszkodzeniami na skutek tarcia, np. podczas manewrowania w porcie.

Pagaj – to inaczej wiosło

Bosak – to także nieodłączny element każdego jachtu. Jest to drewniany lub metalowy drążek zakończony hakiem. Przydatny jest do odpychania jachtu od brzegu lub jego przyciągania do brzegu. Służy często do wyciągania z wody drobnych przedmiotów lub członków załogi.

Pora na podstawowe terminy dotyczące pomieszczeń na jachcie.

Kokpit – jest to pozbawiona dachu część pokładu jachtu, która znajduje się na rufie. Tutaj znajdują się miejsca siedzące dla załogi. W tej części jachtu znajduje się także ster i silnik.

Kambuz – tak nazywa się kuchnia na jachcie.

Kingston – jest to pomieszczenie, w którym znajduje się toaleta.

Koja – miejsce służące do spania. Znajduje się na dziobie, rufie lub wzdłuż burt jachtu.

Mesa – jest to środkowa część jachtu, przeznaczona na pomieszczenie mieszkalne dla całej załogi. Inaczej mówiąc – salon, czyli  miejsce gdzie kwitnie życie towarzyskie oraz spożywane są posiłki.

Bakista – jest to schowek przeznaczony na rzeczy osobiste załogi lub elementy wyposażenia jachtu.

Zęza – jest o najniżej położone miejsce w kadłubie jachtu, znajdujące się pomiędzy podłogą pokładu a dnem łódki. Miejsce to wykorzystywane jest przez załogę jachtu do składania balastu czy montowania zbiorników na wodę lub paliwo. 

Jaskółka – półka znajdująca się na burcie jachtu, najczęściej nad kojami.

Forluk – właz znajdujący się na dziobie jachtu prowadzący do pomieszczeń w przedniej części żaglówki.

Na koniec naszej „ściągawki” kilka określeń związanych bezpośrednio z samym żeglowaniem.

Zwrot – jest to wykonanie manewru na jachcie, które spowoduje zmianę jego położenia w stosunku do kierunku wiejącego wiatru.

Refować – jest to czynność wykonywana najczęściej przy silnym wietrze polegająca na zmniejszaniu powierzchni żagla poprzez podwiązanie dolnej części żagla małymi linkami do bomu.

Kilwater – ślad pozostawiony za rufą płynącego jachtu, widoczny przez pewien czas na tafli wody.

Flauta – tak określa się brak wiatru.

Grzyb – jest to określenie wywróconego do góry dnem jachtu.

I to by było na tyle z naszej strony. Mamy nadzieję, że dla nowicjuszy słowniczek pozwoli nie zgubić się na jachcie podczas pierwszych rejsów po Mazurach.

Ahoj przygodo!